Inhoud

De film Hotel Rwanda geeft een verslag van de honderd dagen durende genocide die plaatsvond in Rwanda in 1994. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een hoteluitbater (Don Cheadle - Paul Rusesabagina) die er alles aan doet om zoveel mogelijk mensen te beschermen tegen de slachtpartijen door de Hutumilities. Tijdens deze film wordt een bijzonder complexe wereld heel mooi ontrafeld in oorzaken en aanleidingen. De rollen van de verschillende actoren worden ook heel mooi vervlochten in de verhaallijn van de hoteleigenaar. Zo wordt bijvoorbeeld zijn houding tegenover de vele blanken in het gebied, zijn contacten met genocidairs, zijn steekpenningen aan militairen enz. geproblematiseerd.

Desalniettemin kent de film op het einde toch een zeer hoog Hollywoodgehalte, met die nuance dat er bij de kijker toch nog enkele vragen achterblijven.

Productie

Regisseur Terry George wilde van bij het begin al Don Cheadle als hoofdrolspeler. Investeerders echter zagen meer Denzel Washington, Wesley Snipes of zelfs Will Smith in de rol van Paul Rusesabagina. Uiteindelijk kwam George zelf met het geld over de brug en werd Cheadle alsnog aangetrokken voor de hoofdrol. Cheadle heeft daarop research verricht in Rwanda, samen met de echte Paul Rusesabagina. Zij werden daarvoor zeer welkom in het land ontvangen.

Toen Terry George tijdens zijn researchperiode naar de Rwandese ambassade in Washington DC belde, kreeg hij daar een overlevende van de genocide aan de lijn, die op het moment van de gebeurtenissen in het hotel van Rusesabagina verbleef.

Receptie

Deze bijzonder krachtige film werd door critici zeer goed onthaald. Van de ruim 87000 mensen die een cijfer gaven op de site www.imdb.com, bedroeg het gemiddelde cijfer 8,3/10. Dit plaatste Hotel Rwanda meteen ook in de “IMDB top 250”

Deze film werd ook nog voor tal (29) van internationale prijzen genomineerd. Drie Oscarnominaties verzekerden het succes van de film bij een breed publiek. Hiernaast won de film ook 12 prijzen, en dit zowel voor acteurs, regisseurs als filmtechniek. Het weekblad Humo gaf de film zomaar liefst vijf sterren en verantwoordde die met de opmerking: "Hotel Rwanda is meer dan zomaar een film. Het is een gedenkmonument voor iets zeer zeldzaams: pure menselijkheid die, zelfs als ze zich omringd weet door de grootst denkbare gruwel, niet aan opgeven denkt."

Kritiek op de film kwam er nota bene van de huidige Rwandese president Paul Kagame. Hij trok niet de gebeurtenissen in twijfel, maar wel de keuze van de makers om het perspectief van Rusesabagina te gebruiken: “Het heeft niets te maken met Rusesabagina. Hij heeft het gewoon overleefd omdat hij niet op het lijstje van de moordenaars stond. Iemand probeert de geschiedenis van Rwanda te herschrijven en dat kunnen we niet accepteren.” (Paul Kagame). Onze eigen Gie van den Berghe kaartte dan weer het gebrek aan aandacht voor de rol van de VS, VN en Duitsland/België aan in dit hele conflict. De smerige rol die zij in dit conflict hebben gespeeld wordt mooi verzwegen of slechts anekdotisch aangehaald (cf. http://www.serendib.be/gievandenberghe/artikels/applausvoorgenocide.htm )

Natuurlijk is deze film een fictiefilm. Ook al is hij dan gebaseerd op waargebeurde feiten, toch moet de kijker steeds in het achterhoofd houden dat veel van het verhaal uiteraard ‘invention’ van de scenaristen is, ook al heeft Terry George Rusesabagina meermaals gecontacteerd.

Voor meer informatie over de beeldvorming m.b.t. de genocide in Rwanda in o.m. Hotel Rwanda, zie: CONVENTS, G., Images et Paix: Les Rwandais et les Burundais face au cinéma, Leuven, 2008.

Onderwijs

Deze filmbespreking richt zich specifiek op het gebruik van de film in de les cultuurwetenschappen. Ook al krijgt deze film een hoge geweldsrating mee, dit ondersteunt enkel het verhaal dat gebracht wordt. Thema’s als genocide, vervolging, (rassen)haat, onverdraagzaamheid, … worden hier mooi gecombineerd met de rol van de massamedia.[1] Ook de rol van de Belgische overheid tijdens en in de (lange) aanloop naar de genocide wordt op de korrel genomen.

Hiernaast kan deze film ook worden gekoppeld aan thema’s als Internationaal humanitair recht of bijvoorbeeld een lessenreeks over de VN.

Ook in de lessen geschiedenis en gedragswetenschappen (thema: identiteitsvorming [2]) kan Hotel Rwanda worden besproken.  

Scene 1: “Hutu Power!/Main Title”

“Why do I hate all the Tutsi?”. Met dit radiobericht van Radio Milles Collines opent de film en licht meteen een tipje van de sluier op. Hiermee is het meteen duidelijk dat deze film over een conflict tussen twee bevolkingsgroepen zal gaan. Misschien is het ook opportuun om na deze film de fragmenten te laten zien waarbij Yves Leterme de RTBF vergelijkt met dit radiostation. De rol van de massamedia, de perceptie ervan en de nasleep van hun invloed kunnen bij deze film zeker uitvoerig worden besproken.

Scene 4: “What Makes a Tutsi?”

In de bar van het Hotel voeren twee fictieve figuren een gesprek met elkaar. Hierbij wordt in enkele zinnen de basis van het hele conflict samengevat, compleet met kleine nuances.

Zo wordt er verwezen naar:

- De vooroordelen tegen Tutsi’s die al generaties lang bestaan.

- De geschiedenis van Rwanda (en Burundi).

- Een mogelijke verklaring van de op handen zijnde genocide.

- Het volkomen arbitraire (bijna frenologische) onderscheid dat de Duitsers en later de Belgen oplegden aan Hutu’s en Tutsi’s

De bovenstaande elementen kunnen allen gelinkt worden aan identiteitsvorming. In dit geval zowel van bovenaf als van onderuit. De kolonisatoren creëerden immers een elite die na verloop van tijd zichzelf in stand ging houden. Parallel met de ‘imagined community’ kan men stellen dat deze ‘Imagined identity’ al sinds het einde van de 19e eeuw de huidige toestand in Rwanda en Burundi bepaalt.

Scene 7: “Money For Cockroaches”

In deze scene worden duidelijke linken gelegd tussen de Holocaust en deze genocide. Je ziet duidelijk dat soldaten ook deelnamen aan deze moorden, en wel op georganiseerde wijze. Om de soldaten weg van het Hotel te houden koopt Paul Rusesabagina een luitenant om. In deze scene zie je duidelijk hoe de militair twijfelt tussen zijn ideeën over de “kakkerlakken” en het geld. Nog een parallel met de Holocaust is dat “kakkerlakken” in de naziterminologie “ratten” waren.

Scene 9: “Peacekeepers, Not Makers”

In deze scene wordt het onderscheid tussen peacekeeping en peacemaking pijnlijk duidelijk aan de hand van dit verfilmde praktijkvoorbeeld. De Canadese kolonel Oliver (hier een voorstelling van de echte Canadese kolonel Dellaire) wil wel ingrijpen maar wordt van hogerhand tegengehouden. Hierbij kan ook worden opgemerkt dat de internationale opinie zich zeer lang buiten dit conflict heeft gehouden.

Scene 19-20: “ Radio Ambush” – “No More Protection”

In deze scene is te zien hoe Radio Milles Collines de genocidairs oproept om bepaalde doelen te treffen. Zij organiseren de moorden door groepen naar bepaalde plaatsen te sturen of zelf de weg voor VN-voertuigen te blokkeren. Alweer een duidelijk voorbeeld van de invloed, macht en betekenis van de massamedia. In de volgende scene is dan te zien hoe de Rwandese militairen die verondersteld worden het hotel te verdedigen zich terugtrekken omdat Rusesabagina niets meer heeft om hen mee om te kopen. Geen geld, geen bescherming.

In de scènes die hierop volgen is te zien hoe zowel de lokale als de internationale interesse voor het conflict wegebt. Toch wordt de rol van de VN en de internationale opinie niet op de korrel genomen. Uiteindelijk is dan te zien hoe de mensen die zich in het hotel verschansten door de connecties van de hoteleigenaar (die zo de klassieke ‘held’ wordt) uit het gebied kunnen vluchten.

Scene 22: “Going Someplace Safe”

In deze scene is te zien hoe de Interhamwe (Hutu) milities naar het einde van het conflict toe worden aangevallen door Tutsi-milities uit het naburige Burundi. Deze proberen zo hun ‘ras’-genoten te beschermen. Tegelijk moet hierachter natuurlijk ook een politiek motief worden gezocht. In Burundi bestond een gelijkaardig conflict tussen beide etnische groepen, maar dan tussen een Hutu-minderheid en Tutsi meerderheid. Alweer kan hier het thema identiteit aan worden gelinkt.

De film wordt door vele critici omschreven als een beklijvende prent. Deze beoordeling is inderdaad een goede omschrijving van wat de film tracht te bereiken. Door de camerastandpunten die meestal zeer dicht bij de gesprekken staan krijgt de kijker het gevoel alsof hij/zij er echt bij staat. Zo worden niet enkel de belangrijke figuren in deze film, maar ook de belangrijke actoren in het hele conflict als zeer persoonlijk bekend aangevoeld doorheen de hele film. Op de momenten dat er grote spanning ontstaat in de film maakt de regisseur vaak gebruik van close-ups. De pijnlijk-gekwelde uitdrukking die Don Cheadle steeds opzet voegt nog meer drama toe aan dit hele conflict. Op deze manier wordt ook zijn hulpeloosheid prachtig weergegeven.

Naast de scenes die de (soms zeer) persoonlijke kant van de genocide laten zien, zijn er ook enkele massascènes die een soort van David en Goliath-effect teweeg brengen. Rusesabagina wordt zo de man die met gevaar voor eigen leven de grote massa uitdaagt terwijl hij zijn mensen probeert te beschermen. Hij is geen held die de hele boel oplost, maar wel een held die erin slaagt vele mensen te redden door steeds te proberen de situatie onder controle te houden. De momenten waarop hij hier in slaagt zijn ook de grote spanningsmomenten in de film. Vaak worden deze scènes ook vergezeld van prachtige muziek. Wycleff Jean en het Afro Celt System gebruikten bij het componeren van de muziek ook Afrikaanse kinderkoren en originele Afrikaanse muziek, begeleid door zeer donker klinkende strijkers.

Hetgeen in de film prachtig naar voor komt is hoe de radiozender de genocide aanwakkerde. Terry George is er bovendien in geslaagd een historisch verslag te leveren van de gebeurtenissen. Centraal daarin staan het duidelijke onderscheid tussen de oorzaak van en de aanleiding voor het conflict en de vraag: Doet het ‘Westen’ vandaag de dag iets aan de etnische strijd in Afrika die ze zelf heeft gecreëerd?

 

[1] Set 7 C5101, C5102, C5107

[2] Set 9 G5101

Historiografie

Wanneer in Rwanda het vliegtuig met de presidenten van Rwanda en Burundi wordt neergeschoten, ontstaat er een lastercampagne die resulteert in een regelrechte genocide.

Deze is vooral gericht tegen de etnische minderheidsgroep de Tutsi’s. Radiozender Mille Collines stuurde onophoudelijk haatberichten de wereld in en vergeleek de Tutsi’s met kakkerlakken. Oorzaak van dit geweld was het raciale onderscheid dat eerst de Duitsers en nadien de Belgen maakten tussen twee bevolkingsgroepen die al honderden jaren naast en door elkaar leefden.

Voor meer informatie hierover, zie: http://www.serendib.be/gievandenberghe/artikels/applausvoorgenocide.htm

Na de honderd dagen van slachtpartijen en bloedbaden bleken ca. 800.000 mensen het leven te hebben gelaten. Nadien ontstond er een zeer kwetsbare vrede die ook vandaag de dag nog niet kan worden gegarandeerd. Niet alleen Terry George heeft aandacht besteed aan deze gebeurtenissen die ook in ons ‘collectief geheugen’ nagenoeg verdrongen werden. Ook The Last Just man van Steven Silver, Shake Hands With The Devil van Roger Spottiswoode, Shooting Dogs van Michael Caton-Jones en Sometimes in April van Raoul Peck probeerden de genocide te verfilmen.

Historische kritiek

Een les historische kritiek over 'Hotel Rwanda'.

Zie de bijlage bovenaan deze pagina voor een niet-ingevulde versie van het werkblad.

Deze les is bestemd voor het zesde middelbaar ASO uit het Vrij Katholiek Onderwijs. Natuurlijk kan deze les ook aan leerlingen uit andere studierichtingen en onderwijsnetten gegeven worden, maar dan moeten de leerplandoelstellingen aangepast worden.

Qua onderwijsvorm heeft men verschillende mogelijkheden. Men kan de les klassikaal aanpakken, aan de hand van een onderwijsleergesprek, of men kan ervoor kiezen om de leerlingen in groepjes de vragen te laten oplossen. Aangezien er veel vragen zijn, is het niet aangeraden om de leerlingen individueel te laten werken.

Deze les volgt op een lessenreeks over de Rwandese genocide, waardoor de leerlingen al voldoende voorkennis hebben om deze vragen op te lossen. De cursus van de lessen over de Rwandese genocide zijn ook opgenomen in dit document. Deze cursus omvat meerdere lesuren. Indien men geen lessenreeks over de Rwandese genocide geeft vooraleer men de les over de film 'Hotel Rwanda' geeft, is het aangeraden om de leerlingen toch een korte introductie te geven op het onderwerp. Dit kan men in de klas doen of door de leerlingen thuis een voorbereidende tekst te laten lezen.

Tot slot moet men voor deze les zeker beschikken over een lokaal met een computer en een projectiescherm (indien men het klassikaal wenst aan te pakken) of over een computerklas indien de leerlingen in groepjes werken.

Leerplandoelstellingen

13        De leerlingen tonen aan dat ideologieën, mentaliteiten, waardestelsels en  wereldbeschouwingen invloed uitoefenen op samenlevingen, menselijke gedragingen en beeldvorming over het verleden (E 11).

16        De leerlingen kunnen het maatschappelijk gedrag uit het verleden interpreteren vanuit de toenmalige historische context.  Ze kunnen aantonen dat mensen in andere tijden keuzen moesten maken zonder de gevolgen ervan te kennen, met andere woorden dat de beleefde tijd (van de tijdgenoot) verschilt van de 'geconstrueerde' tijd (van de historicus). De leerlingen kunnen een onderscheid maken tussen de hedendaagse   westerse belevingswereld of waarden en die van een vroegere periode ( E 11).

25        De leerlingen kunnen diverse soorten primaire en secundaire bronnen (zoals beelden, geluidsmateriaal, schema's, tabellen, diagrammen, kaarten, cartoons, dagboekfragmenten, reisverslagen, memoires) herkennen. Ze kunnen historische en algemene vaardigheden toepassen op uiteenlopende soorten bronnen waaronder ook producten en media van de informatie- en communicatietechnologie (ICT) (E 16 (LELE 3).

28        De leerlingen geven blijk van een kritische houding bij het gebruik van informatie over de historische en actuele werkelijkheid (E 24, 26).

35        De leerlingen aanvaarden dat historische evoluties een verscheidenheid aan sociale identiteiten genereren (E 27).
 

Lesdoelstellingen

• De leerlingen kennen het verloop van de Rwandese genocide
• De leerlingen erkennen dat het verleden op verscheidene manieren kan worden geïnterpreteerd (geschiedenis ≠ verleden) 
• De leerlingen kunnen kritisch omgaan met historische films

Draaiboek bij de les:

Zie de bijlage bovenaan deze pagina voor een invulbaar werkblad voor de leerlingen.

Inleiding

Onderwijsvorm: doceren

Tijdens de inleiding wordt het opzet van deze les aan de leerlingen meegedeeld. Eerst wordt hen verteld dat tijdens deze les de film 'Hotel Rwanda' kritisch zal besproken worden. Daarna wordt er een korte uitleg gegeven over de inhoud van de film en worden de belangrijkste personages voorgesteld. Tot slot wordt de probleemstelling van deze les aan de leerlingen meegedeeld: "Hoe representatief kunnen het verhaal van een individu enerzijds en een historische film anderzijds zijn voor het grotere verhaal?".

Filmfragment 1 - Intro

Onderwijsvorm: onderwijsleergesprek of groepswerk

Leerplandoelstellingen: 13, 16, 25, 28

Het eerste fragment dat de leerlingen zullen analyseren betreft de beginscène van de film. In dit fragment wordt eerst getoond hoe de media (in dit geval de Hutu Power Radio) de bevolking beïnvloedden en aanzetten tot geweld. Daarna wordt het dagelijkse leven voor de Rwandese genocide geschetst en dit in de hoofdstad Kigali. Tot slot wordt het gesprek tussen Paul Rusesabagina en zijn leverancier, Georges Rutagunda, getoond.

(Bron: Michael Geronimo, "Hotel Rwanda (Opening Scene)", <https://www.youtube.com/watch?v=e-Of51T89EA> (geraadpleegd op 20/04/2016))

Bij dit fragment worden de volgende vragen gesteld:

Filmische laag

• In films speelt men vaak met effecten om een bepaald gevoel bij het publiek te creëren. In het begin van de film laat men verschillende stemmen horen, maar dan schakelt men over naar één stem. Waar doet je dat aan denken? Wat is de bedoeling van de makers van de film?

            Het lijkt alsof de producenten verwijzen naar de bediening van een radio. Men lijkt de juiste radiozender te zoeken, waardoor er verschillende stemmen gehoord worden (in combinatie met ruis), waarna één stem zeer duidelijk wordt. Deze stem wordt zeer duidelijk omdat men ervoor gekozen heeft om deze radiozender te beluisteren.  (Opmerking: aangezien de leerlingen opgegroeid zijn in een maatschappij die technologisch zeer vooruitstrevend is, zullen ze misschien niet onmiddellijk denken aan de oude radio's waarbij men nog de juiste frequentie moest zoeken aan de hand van knoppen. Het is dus aangeraden om de leerlingen eraan te herinneren dat ze meer dan twintig jaar terug moeten gaan in de tijd.) De producenten proberen met deze scène aan te geven dat er verscheidene stemmen (groepen) waren ten tijde van de Rwandese genocide, maar dat de propaganda van de extremistische Hutu's overheersend zal zijn. Deze stem zal tijdens de genocide alomtegenwoordig zijn in Rwanda.

• Eerst laat men één bepaalde stem horen, terwijl men enkel een zwart beeld toont. Daarna wordt Kigali getoond met op de achtergrond vrolijke muziek. Wat zou de bedoeling van de filmmakers zijn?

 Aangezien men de film laat beginnen net voor de genocide, is de toestand in Rwanda nog relatief vreedzaam. Men wil de kijkers duidelijk maken dat de situatie niet zo vrolijk en vreedzaam blijft. Men geeft dus een voorbode van wat er nog gaat gebeuren.

• Terwijl Georges en Paul doorheen het magazijn lopen, valt er een doos met machetes om. Wat wil de regisseur hiermee suggereren?

            Voor de Rwandese genocide werden machetes veel gebruikt in de bananenteelt, tijdens de genocide werden ze echter een veel gebruikt moordwapen. Door de machetes te  tonen, geeft men al een indicatie van wat er later in de film zal gebeuren. Georges Rutagunda is een leverancier van goederen, maar dit zijn vooral  eetwaren en drank. Het is dus bizar dat er een doos vol machetes in zijn magazijn staat. Men wil dus suggereren dat de genocide al gedeeltelijk gepland was (en niet spontaan ontstond) en dat Georges Rutagunda zich zal aansluiten bij de geradicaliseerde Hutu's.

De narratieve laag

• Wie/wat spreekt er in het begin van de film? (terwijl de achtergrond nog zwart is)

            De 'Hutu-Power Radio'. Deze radiozender zette de Hutu-bevolking aan tot haat en moordpartijen door de Tutsi bevolking te stigmatiseren en te marginaliseren.

• Hoe verhoudt dit fragment zich tot het radiofragment dat die we in de vorige les bekeken hebben? Denk hierbij aan het taalgebruik en de inhoud van de boodschap.

Opmerking: zie ‘welke rol speelden de media’ in de cursus bij de lessenreeks over de genocide in Rwanda.

Het radiofragment uit de vorige les betrof een boodschap van de radiozender 'Milles Collines'. Men heeft zich voor dit fragment duidelijk gebaseerd op de effectieve boodschappen van de geradicaliseerde Hutu-radiozenders ten tijde van de genocide. In beide radioboodschappen hanteert men een zeer expliciet en grof taalgebruik, waarbij de vergelijking tussen de Tutsi's en kakkerlakken zeer prominent aanwezig is. In de film is de boodschap in het Engels, in het radiofragment uit de vorige les sprak men Frans. De inhoud is gelijklopend, aangezien men in beide radiofragmenten de Hutu-bevolking aanspoort om de Tutsi's te haten en te vermoorden. In beide fragmenten is de spreker geradicaliseerd.        

Filmfragment 2 - Hutu & Tutsi

Onderwijsvorm: onderwijsleergesprek of groepswerk

Leerplandoelstellingen: 13, 16, 25, 28, 35

In dit lesgedeelte wordt een fragment getoond waarin de problematiek tussen de Hutu's en de Tutsi's wordt uitgelegd door een Rwandese journalist. Deze verschaft de uitleg aan enkele Westerse journalisten.

(Bron: Michael Geronimo, "Hotel Rwanda (Hutu Tutsi Problem Explained)", <https://www.youtube.com/watch?v=fcC8NCk82WA> (geraadpleegd op 20/04/2016))

Bij dit fragment worden de volgende vragen gesteld:

De narratieve laag

• Klopt het wat de man vertelt over het ontstaan van de problemen tussen de Hutu's en Tutsi's? Verwijs in je antwoord naar de leerstof van de vorige lessen.

De man verwijst naar de maatregelen die de Belgen ten tijde van de kolonisatie hebben ingevoerd. De Belgen hebben indertijd wel degelijk een onderscheid aangebracht tussen de Hutu's en de Tutsi's en dit op basis van zowel lichamelijke als intellectuele kenmerken. De Tutsi's werden superieur geacht, aangezien deze volgens de Belgen het meest op blanken leken. Naarmate de onafhankelijkheid van Rwanda naderde, lieten de Belgen inderdaad het beleid over aan de Hutu's.

De symbolische laag

• Waarom zouden de producenten de journalist laten zeggen dat de vriendinnen tweelingzussen zouden kunnen zijn?

            Men wil door deze uitspraak aantonen dat het onderscheid tussen de Tutsi's en Hutu's op basis van zowel lichamelijke als intellectuele kenmerken ridicuul was. In het verhaal vermeldde men immers dat de Tutsi's een lichtere huid en een smallere neus hadden. Door de uitspraak van de journalist toont men aan dat er geen zichtbaar onderscheid is tussen Hutu's en Tutsi's.

Filmfragment 3 - How can they not intervene?

Onderwijsvorm: onderwijsleergesprek of groepswerk

Leerplandoelstellingen: 16, 25, 28

Het fragment dat tijdens dit lesgedeelte getoond wordt, geeft een perceptie weer op de rol van de buitenlandse machten ten tijde van de genocide.

(Bron: DrSotosOctopus, "Hotel Rwanda - How Can They Not Intervene? [HD]", <https://www.youtube.com/watch?v=9Z09r1Jvavk> (geraadpleegd op 20/04/2016))

Bij dit fragment worden de volgende vragen gesteld:

De narratieve laag

• Hoe reageren zowel Paul als David (een journalist) op de beelden van de slachtpartij?

            Paul reageert zeer geschokt, hij is echt aangedaan door de beelden. David daarentegen ziet deze beelden als een kans om de voorpagina van het nieuws te  halen. Hij is dus niet gevoelig voor het geweld en het leed, maar denkt alleen aan de sensatiewaarde.

De symbolische laag

• Zowel Paul als David hebben een andere reactie op de beelden. Als we kijken naar hun   achtergrond, Paul als Rwandees en David als Westerling, wat zou dan de bedoeling geweest zijn van de producenten?

            Paul representeert in deze scène de Rwandese bevolking en in het bijzonder de slachtoffers van de genocide. David representeert het Westen, dat de kans heeft om in te grijpen, maar dit niet doet. De Rwandese bevolking lijdt echt onder de genocide en is geschokt door de gebeurtenissen, terwijl het Westen eerder onverschillig is. Men besluit de slachtoffers aan hun lot over te laten, aangezien het toch een ver van hun bed show is. Men ziet de Rwandese genocide als een sensationele gebeurtenis, maar men is niet bereid in te grijpen en de slachtoffers te helpen.

• Hoe kan je de uitspraak van de journalist 'they say 'oh my god, that's horrible' and they go on eating their dinners' verbinden met het beperkte aandeel (getoond) geweld in de film?

            Volgens de journalist zijn de Westerlingen redelijk onverschillig ten opzichte van al het leed. Men vindt het wel erg als men de beelden ziet, maar verder raakt het hen niet. Men is niet van plan om actie te ondernemen (in het geval van de regering). Aangezien geweld en leed de Westerlingen niet meer raakt, laat men het ook niet expliciet zien. De producenten gaan op een andere manier de kijkers proberen te             raken, door onder andere zeer hard in te spelen op de onrechtvaardigheid en de emoties van de slachtoffers.

Filmfragment 4 - Georges Rutagunda

Onderwijsvorm: onderwijsleergesprek

Leerplandoelstellingen: 13, 16, 25, 28

Het laatste filmpje dat getoond wordt, duidt aan met welke praktijken de Interahamwe zich bezighielden, hoe ze beïnvloed werden door de media en welke gruwel ze pleegden.

(Bron: Michael Geronimo, "Hotel Rwanda (See Georges Rutaganda/River Road Bodies)", <https://www.youtube.com/watch?v=nZSbtpbk1DA> (geraadpleegd op 20/04/2016))

Bij dit fragment worden de volgende vragen gesteld:

De filmische laag

• De producenten lijken door middel van de kostuums de radicalisering van bepaalde personages weer te geven. Hoe is dit bij Georges Rutagunda het geval? Denk terug aan het eerste filmfragment.

           In het eerste fragment was Georges Rutagunda gekleed als een zakenman, maar was hij wel al in de ban van de Hutu-propaganda. Zijn hemd stond immers voor de 'Hutu power'. In dit fragment is hij echter gekleed als een rebel, aangezien zijn kleren militair getint zijn. Daarnaast draagt hij ook een kogelgordel rond zijn borst.

• Waarom maakt men bij de scène bij de rivier gebruik van het vogelperspectief?

  Op deze manier wordt het duidelijk hoeveel lijken er op de weg liggen. De omvang van de gruwel wordt op deze manier extra in de verf gezet.

De narratieve laag

• Hoe maakt men duidelijk dat de media de Hutu's beïnvloeden?

            Op de achtergrond hoor je de radiozender 'Hutu-Power', waarnaar alle Interahamwe luisteren. Deze radiozender is boodschappen aan het verspreiden over de Tutsi vrouwen, die prostituees worden genoemd. Dit wordt later ook nog expliciet gezegd door Georges Rutagunda. Men roept ook op om deze vrouwen eerst te verkrachten vooraleer ze te vermoorden. Later in het fragment zie je dan de Tutsi vrouwen schaars gekleed achter een hek zitten. Men gebruikt deze vrouwen dus als seksslavinnen vooraleer men ze ombrengt. Daarnaast worden de Tutsi's ook kakkerlakken en ongedierte genoemd. Men gaat dus de Tutsi vrouwen behandelen als ongedierte door ze achter hekken op te sluiten. Vervolgens neemt Georges ook het taalgebruik van de radiozender over, aangezien hij naar de Tutsi's verwijst door hen kakkerlakken te noemen.

• In het fragment wordt ook duidelijk gemaakt dat het niet om een burgeroorlog gaat, maar om een genocide. Hoe doet men dit?

            Georges Rutagunda zegt expliciet dat alle Tutsi's binnenkort dood zullen zijn. De extremistische Hutu's zijn dus van plan om alle Tutsi's uit te moorden. Daarnaast worden de Tutsi's ook afgeschilderd als niet-menselijk, als ongedierte, wat een kenmerk is van de slachtoffers van een genocide.

Conclusie

Onderwijsvorm: individueel werk

Leerplandoelstellingen: 13, 16, 28

Tijdens de conclusie wordt de probleemstelling, "Hoe representatief kunnen het verhaal van een individu enerzijds en een historische film anderzijds zijn voor het grotere verhaal?", beantwoord. Het is de bedoeling dat de leerlingen zich realiseren dat historische films bepaalde waarden en normen weerspiegelen, terwijl ze tegelijkertijd objectief trachten te zijn. Daarnaast toont het verhaal van een individu aan dat de geschiedenis niet gelijk is aan het verleden, er zijn immers meerdere percepties mogelijk op een bepaalde gebeurtenis.

De leerlingen schrijven hun antwoord op deze probleemstelling uit en dienen deze tegen de volgende les digitaal in. De volgende les worden de antwoorden dan kort overlopen aan de hand van een klasgesprek.

Bijlages

HotelRwanda_Historische_Kritiek_Invulblad.pdf223.78 KB

Bronnen

Literatuur:

• PALMER ea. A History of the Modern World. McGraw-Hill. 2007
• WAYNE, MCWILLIMAS ea. The World since 1945. Rienner. 2005

Internet:

• http://www.imdb.com/title/tt0395169/
• kentprez.org/Documents/Hotel%20Rwanda.pdf
• http://video.barnesandnoble.com/DVD/Hotel-Rwanda/Don-Cheadle/e/027616925121#TABS
• http://www.serendib.be/gievandenberghe/artikels/applausvoorgenocide.htm
• http://www.humo.be/tws/tv-tips/17210/hotel-rwanda.html