Barbaren

Inhoud

Barbaren is een Duitse historische dramaserie die zich afspeelt in 9 n.C., tijdens de hoogtijdagen van het Romeinse Rijk. De serie volgt het verhaal van de Germaanse stammen, specifiek de Cherusken, die in opstand komen tegen de Romeinse overheersing in wat nu bekend staat als het Teutoburgerwoud in het huidige Duitsland.
De centrale focus ligt op de jonge Cherusk Arminius die als kind werd overgebracht naar Rome en opgevoed werd als een Romeins burger. Wanneer hij terugkeert naar zijn geboorteland wordt hij geconfronteerd met de harde realiteit van de Romeinse overheersing en besluit hij zich aan te sluiten bij zijn eigen volk om tegen de Romeinen te vechten.
De serie verkent de complexe dynamiek tussen de Germaanse stammen en hun Romeinse overheersers, evenals de persoonlijke conflicten en loyaliteiten van de hoofdpersonages. In het eerste seizoen vormt de spanning tussen Arminius' loyaliteit aan zijn Romeinse opvoeding en zijn Germaanse afkomst het kernpunt van het verhaal. De opstand van de Cherusken culmineert uiteindelijk in de historische Slag bij het Teutoburgerwoud waarin de Germaanse stammen erin slagen om de Romeinse legioenen te verslaan. De rode draad in seizoen twee is de poging van Arminius om alle Germaanse stammen te verenigen om weerstand te kunnen bieden tegen de wraak van de Romeinen onder leiding van Germanicus.
Barbaren is gebaseerd op historische gebeurtenissen en personages, hoewel sommige dramatische elementen voor entertainmentdoeleinden zijn toegevoegd. De serie biedt een mix van politieke intriges, veldslagen en persoonlijke verhalen en richt zich op de worstelingen van de betrokken partijen tijdens deze periode in de geschiedenis.

De kritische analyse focust zich voornamelijk op fragmenten uit de eerste aflevering. In deze aflevering wordt de situatie geschetst; namelijk de onderdrukking van de Germaanse stammen in de 9 n.C. onder de heerschappij van het Romeinse Rijk. In deze aflevering worden ook meteen de drie hoofdpersonages geïntroduceerd; Arminius, Thusnelda en Folkwin. Enerzijds laat de aflevering zien hoe Arminius terugkeert naar zijn geboorteland en geconfronteerd wordt met de harde realiteit van de Romeinse overheersing en anderzijds ontvoeren Thusnelda en Folkwin de aderlaar van het Romeinse legioen. Deze diefstal is het startpunt van alle ontwikkelingen die uiteindelijk leiden tot de Slag bij het Teutoburgerwoud, wat plaatsvindt in de zesde en laatste aflevering van seizoen één.

Productie

Barbaren is de eerste Duitse historische serie van Netflix en het eerste Netflix-project van de filmstudio Gaumont GmbH, een dochteronderneming van het Franse Gaumont SA. Het Franse Gaumont heeft al eerder samengewerkt met Netflix voor producties als Narcos en Hannibal, maar Babarians is het eerste Duitse project dat is gelanceerd.
De serie is gemaakt door Arne Nolting en Jan Martin Scharf, die ook het script hebben geschreven met Andreas Heckmann. Barbara Eder regisseerde de eerste vier afleveringen – zij heeft ook gewerkt aan Vikings - en Steve St. Leger de laatste twee van de afleveringen van het eerste seizoen. Gedurende de productie werden ze bijgestaan en ondersteund door historici en archeologen. De opnames vonden plaats in Boedapest van 12 augustus tot 30 november 2019. Postproductie gebeurde in lockdown tijdens de covid-epidemie. Deze productie heeft moeten werken met een eerder klein budget, waardoor het bepaalde keuzes moest maken met betrekking tot omvang.
In interviews geeft de filmstudie Gaumont aan dat het voor hen cruciaal was om het verhaal te vertellen vanuit het oogpunt van de Germanen. Als Duitse Netflix Original wouden ze met deze invalshoek ten zeerste aansluiting zoeken bij hun doelpubliek. Ten tweede is dit perspectief volgens hun minder ontdekt en behandeld in andere films en series. Daarnaast moet kort vermeld worden dat de historische personage Arminius zeer sterk leeft in de geschiedenisbelevenis van Duitsland waarin hij de status van een held heeft. Deze status heeft hij gekregen sinds de zestiende eeuw, toen de Annalen van de Romeinse historicus Tacitus werden ontdekt; daarin wordt verwezen naar Arminius als ‘de bevrijder van Germania.’ Arminius, of Hermann (de Duitse versie van zijn naam), was de held voor iedereen in het Duitse taalgebied. Zijn gevecht voor vrijheid en eenheid kende veel gehoor doorheen de geschiedenis van Duitsland; bij de Lutheranen, bij de stichting van het Duitse Rijk in 1971, tijdens WOI en WOII binnen de ideologie van de Nazi… 

Receptie

Barbaren werd over het algemeen positief ontvangen door zowel kijkers als critici. De serie werd geprezen om zijn productiewaarden, historische nauwkeurigheid (tot op zekere hoogte) en meeslepende verhaallijn. Critici merkten de aandacht voor detail op wat betreft kostuums, decors, taal en veldslagsequenties.
De serie profileert zich als een historische serie en zijn streven naar historische nauwkeurigheid werd lovend ontvangen. De gebeurtenissen rond de Slag bij het Teutoburgerwoud in 9 n.C. zijn goed gedocumenteerd in historische bronnen en deze vormen duidelijk de basis van de serie. De serie introduceert historische figuren zoals Arminius, Varus, Segestes en Thusnelda, die een rol speelden in de werkelijke gebeurtenissen. De culturele context, zoals de kleding, wapens en architectuur, is in grote lijnen nauwkeurig weergegeven. De serie gaat een stap verder door historische nauwkeurigheid te benadrukken in de taal en dialoog. De Germaanse stammen spreken hun eigen Germaanse talen, terwijl de Romeinse personages Latijn spreken. Dit geeft een extra laag van authenticiteit aan de serie. Hoewel er lovende woorden komen vanuit verschillende hoeken, wijzen sommige historici en kijkers op onnauwkeurigheden of creatieve vrijheden met historische gebeurtenissen en personages. Sommige relaties, interacties en personages in de serie zijn mogelijks gedramatiseerd of gefictionaliseerd om de verhaallijn boeiender te maken. Zo is één van de drie hoofdpersonages, Folkwin Wolfspeer, ontsproten uit de fantasie van de schrijvers. Andere critici halen ook aan dat het kleine budget voelbaar is doorheen de serie en vooral duidelijk wordt bij de weergave van de veldslag, die in de serie vijftien minuten duurt, terwijl de veldslag in realiteit meerdere dagen duurde. De kijkers moeten zich bewust zijn van de compromissen die vaak worden gesloten in historische drama's om het verhaal toegankelijker en spannender te maken. Deze serie mag niet geïnterpreteerd worden als een historische documentaire.
Hoewel Barbaren een Duitse en Duitstalige serie is, kreeg het niet alleen populariteit in Duitsland, maar ook internationaal dankzij de beschikbaarheid op Netflix met ondertitels en nasynchronisatie-opties. De positieve ontvangst leidde tot een tweede seizoen en speculatie over de voortzetting van de serie.

Onderwijs

De serie Barbaren speelt zich af in Germania, in de uithoeken van het Romeinse Rijk in de eerste eeuw n.C. Hoewel het onderwerp beperkend kan zijn voor de inzetbaarheid in het onderwijs, heeft deze serie een extra troef doordat de Romeinen in deze serie Latijn spreken. Dit maakt dat de fragmenten uit deze serie kunnen aangewend worden in het vak geschiedenis, maar ook in het vak Latijn. De uitspraak van het Latijn in de serie kreeg lovende kritieken, wat een unieke kans is voor de leerlingen om de taal voor hun ogen tot leven te laten komen.
Hieronder zijn enkele thema’s geselecteerd die kunnen ondersteund worden door fragmenten uit de serie:
1.     Het dagelijks leven van de Romeinen en Germanen in Germania in de eerste eeuw n.C.
Aflevering 1: 1:40 – 7:25: We krijgen een inkijk in de sfeer in het Germaans dorp van de Cherusken. De huizen, de dagdagelijkse bezigheden zoals gewassen drogen, werktuigen smeden passeren kort in beeld. Daarnaast zijn we als kijker getuigen van de onderhandelingen rond het huwelijk tussen twee Germanen, weliswaar van verschillende stammen. De rust in het dorp wordt verstoord wanneer de Romeinen het dorp binnenrijden en belastingen eisen.
Aflevering 1: 13:00-14:00: In deze scène wordt Arminius geïntroduceerd. Hij komt aangereden in militaire uitrusting en kijkt uit over het zomerkamp van het legioen. Terwijl hij door het kamp rijdt, krijgen we als kijker een inkijk in de bezigheden binnen het kamp: wapens onderhouden, paarden verzorgen, slaven bewaken…
2.     Religieuze beleving bij Romeinen en Germanen
Aflevering 1: 20:54 -22:10. In dit fragment krijgen we als kijker een glimp te zien van de verering van de goden bij de Germanen. Thusnelda vraagt om moed en kracht aan de Germaanse goden om haar broer te kunnen wreken nadat hij door de Romeinen kreupel is geslagen. Deze smeekbede richt ze tot de goden in het midden van het bos terwijl ze haar eigen bloed offert aan de aangeroepen goden.
Aflevering 3: 1:30 – 2:10: Arminius vraagt aan de Romeinse godheid Mars om kracht om zijn missie te voltooien. Hier kan je zien hoe Arminius zijn hoofd bedekt, zijn smeekbede opzegt aan een beeld en ook iets offert.
3.     Het Romeinse legioen
Aflevering 1: 27:17 – 39:00. In dit fragment stelen Folkwin en Thusnelda de adelaar, het symbool van het legioen. Hiervoor infiltreren ze het kamp en passeren ze verschillende verdedigingsmechanismen. Naast de inkijk in de constructie van het kamp, geeft dit fragment ook een glimp van de rangorde binnen een Romeins legioen. Zo geeft de Romeinse gouverneur Varus bevelen aan Arminius, prefect van de cavalerie. Arminius stapt naar adjunct-prefect Talio, van de Germaanse hulptroepen. De laatste twee minuten geeft ook de spanningen weer tussen de Romeinse legionairs en de Germaanse hulptroepen.
Aflevering 6: 5:53 – 7:40 & 10:30 – 11:37. In dit fragment is het legioen op weg naar hun winterkamp. Dit fragment informeert ons over de opstelling van een legioen onderweg, de manier van bevelen geven, namelijk via cornua, de bepakking van de legioen tijdens een mars…
4.     Ding, Germaanse rechtspraak
Aflevering 1: 6:38 – 9:52 : Segimer, de stamhoofd van de Cherusken roept het Ding samen. Dit is het rechtsorgaan waarin alle Germaanse stammen samenkomen en gehoord moeten worden. Hierin roept Segimer op om zich te verenigen om tegenstand te kunnen bieden aan de Romeinen die steeds belastingen eisen. De stammen komen echter niet overeen en zo staat elke stam alleen tegenover de Romeinen.
Aflevering 5: 28:36 – 32:28. In deze aflevering komen alle stammen samen en roept Arminius de stammen op om hun geschillen opzij te zetten en samen in opstand te komen tegen de vijand, namelijk de Romeinen. Hier wordt duidelijk weergegeven dat alle stammen aanwezig zijn en hun mening geven rond het kampvuur.

Historiografie

De Romeinse Republiek had zich snel uitgebreid in de eerste eeuw v.C., vooral onder Julius Caesar die het grootste deel van West-Europa en delen van de Britse eilanden had veroverd in de Gallische Oorlogen (58-50 v.C.). In de Gallische Oorlogen werd vooral gevochten tegen de Galliërs, maar er werd ook gevochten tegen verschillende Germaanse stammen. Caesar was twee keer de Rijn overgestoken om tegen Germaanse stammen te vechten, maar kon geen grote overwinningen claimen. Ook als keizerrijk ondernam Rome verschillende militaire tochten binnen het grondgebied van de Germanen. Naast militaire campagnes pasten ze eveneens een 'verdeel en heers' strategie toe door samenwerkingen aan te gaan met bepaalde Germaanse leiders of door Germaanse krijgers in hun eigen legers op te nemen. Dit zorgde onder andere voor spanningen tussen de Germaanse stammen onderling.
De historische geschreven bronnen die overgeleverd zijn en melding maken van de aanloop, de Slag bij het Teutoburgerwoud in 9n.C en de nasleep zijn enkel te vinden aan Romeinse kant. Verschillende Romeinse schrijvers vermelden deze gebeurtenissen, maar de belangrijkste schrijvers zijn Tacitus en Suetonius. Vooral Tacitus, een Romeinse historicus uit de eerste eeuw n.C., handelt uitgebreid in zijn Annales over de gebeurtenissen en de context waarin Arminius actief was.  Naast literaire bronnen, zijn ook archeologische bronnen teruggevonden die bewijs leveren van veldslagen en een noodkamp dat opgebouwd zou zijn geweest door de Romeinen tijdens de veldslag. Met behulp van deze hoeveelheid bronnen zijn de historici in staat om een reconstructie te maken van de context en de gebeurtenissen rond deze slag.
In het begin van de eerste eeuw n.C. was het Romeinse Rijk onder keizer Augustus bezig met de verovering en annexatie van verschillende gebieden, waaronder delen van Germania. Publius Quinctilius Varus was de Romeinse gouverneur van Germania en leidde de Romeinse inspanningen om dit gebied te besturen. In kader van eerdere campagnes werd Arminius, geboren als Germaan en als jongen meegenomen naar Rome, opgevoed en getraind in de Romeinse cultuur en militaire tactieken. Hij diende als officier in het Romeinse leger en haalde de status van Equites. In 7 n.C. wordt Arminius aangesteld als lid van de militaire staf van provinciegouverneur Publius Quinctilius Varus in Germania. Drie Romeinse geschiedschrijvers vermelden dat de belastingen die Varus oplegde de oorzaak waren van de Germaanse opstand en de inmenging van Arminius. De hele situatie kwam tot het kookpunt wanneer, volgens de geschiedschrijving, Arminius de Romeinse legioenen van Varus in een hinderlaag lokte in het dichtbeboste Teutoburgerwoud. De Germaanse stammen, verenigd, brachten de Romeinen zware verliezen toe. De veldslag moet drie dagen geduurd hebben en had als resultaat dat drie volledige Romeinse legioenen werden vernietigd en hun adelaren ontvoerd werden. Dit was een zwarte bladzijde in de Romeinse geschiedenis.
In de hedendaagse interpretaties van deze veldslag kan je lezen dat deze confrontatie, deze nederlaag bij het einde heeft betekend van de Romeinse ambities om het gebied ten oosten van de Rijn te veroveren. Deze slag wordt ‘herdacht’ als het keerpunt en de bevrijding van de Germanen van de onderdrukking door de Romeinen. Dit beeld is echter niet correct. Vanaf 14 n.C. voerde Germanicus verschillende, succesvolle campagnes tegen de Germanen om het gebied te heroveren. In het jaar 15 n.C. is Thunselda, Arminius’ vrouw, gevangen genomen door de Romeinen. In 47 n.C. hebben de Romeinen zich teruggetrokken op de Rijngrens omwille van praktische en strategische redenen. Deze beslissing betekende het einde aan de onderdrukking van de Germanen ten noorden van de Rijn.

Bijlages

historische_kritiek_barbaren_-_helena_van_cauwelaer.pdf275.51 KB

Bronnen

Frei, V. (2021). Barbarians: Kay Delventhal - Overall VFX Supervisor. The Art of VFX. Geraadpleegd op 02.09.2023, https://www.artofvfx.com/barbarians-kay-delventhal-overall-vfx-supervisor/. Interview met de HOD van de VFX department, of te wel verantwoordelijke van de visual effects in de serie. 
IMDb. (2020). Barbarians. Geraadpleegd op 30.08.2023, https://www.imdb.com/title/tt9184986/.
Pickard, M. (2020). Writing warriors. Drama Quarterly. Geraadpleegd op 01.09.2023, https://dramaquarterly.com/writing-warriors/. Interview met de schrijvers Jan Martin Scharf en Arne Nolting
Làven, A. (2020). De Varusslag: bindmiddel voor de Duitsers. Historisch Nieuwsblad. Geraadpleegd op 01.09.2023, https://www.historischnieuwsblad.nl/de-varusslag-bindmiddel-voor-de-duitsers/. Inkijk in de geschiedenisbelevening in Duitsland rond de figuur Arminius en de slag bij het Teutoburgerwoud.
Lückerath, T. (2020). Serienhunger: Wonach Rachel Eggebeen für Netflix sucht. DWDL.de. Geraadpleegd 01.03.2023,https://www.dwdl.de/nachrichten/78979/serienhunger_wonach_rachel_eggebeen_fuer_netflix_sucht/. Interview met Rachel Eggebeen.
McDaniel, S. (2021). How historically accurate is Netflix’s ‘Barbarians’? Tales of Times Forgotten. Geraadpleegd 02.09.2023, https://talesoftimesforgotten.com/2020/11/14/how-historically-accurate-is-netflixs-barbarians/. Uitgebreide analyse van de serie en zijn historische correctheid.
Meza, E. (2020). Gaumont Germany makes debut on Netflix with ‘Barbarians. Variety. Geraadpleegd op 01.09.2023, https://variety.com/2020/streaming/global/gaumont-germany-netflix-barbarians-sabine-de-mardt-mipcom-1234802486/. Interview met filmstudio Gaumont Germany.
Rogers, T. (2020). Reclaiming, on Netflix, an ancient battle beloved of Germany’s far right. The New York Times. Geraadpleegd op 02.09.2023, https://www.nytimes.com/2020/10/28/arts/television/barbarians-netflix.html. Analyseert de geladenheid van een personage als Arminius binnen de Duitse context en gaat in gesprek met de makers hoe ze hiermee zijn omgegaan.
Scott, S. (2020). ‘Barbarians’ on Netflix: a German historical series on revenge and betrayal. Forbes. Geraadpleegd op 01.09.2023, https://www.forbes.com/sites/sheenascott/2020/10/24/barbarians-on-netflix-a-german-historical-series-on-revenge-and-betrayal/?sh=4a873d0a215b. Recensie
Shaw, D. (2021). Barbarians is a massive success. Delven Shaw, Critic. Geraadpleegd op 01.09.2023, https://www.delvenshaw.com/post/barbarians-is-a-massive-success. Korte recensie.
Starckx, S. (2022). En plots spreken ze Latijn op Netflix. De Standaard. Geraadpleegd op 01.09.2023, https://www.standaard.be/cnt/dmf20221027_97658636. Korte bespreking van seizoen één.
Tacitus, Annales. Vertaald door Clifford H. Moore, John Jackson. Loeb Classical Library 249. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1931.
Van Dale. https://www.vandale.be/.
Verlouw, B. (2021). Wanneer Romeinen écht Latijn spreken is een serie snel geslaagd. De Morgen. Geraadpleegd op 01.09.2023, https://www.demorgen.be/tv-cultuur/wanneer-romeinen-echt-latijn-spreken-is-een-serie-snel-geslaagd~b1b6034e/. Korte bespreking van seizoen één.
Vos, C. (2004). Bewegend verleden : inleiding in de analyse van films en televisieprogramma's. Amsterdam: Boom.