Omwille van de capaciteit, toegankelijkheid, interactiviteit en flexibiliteit voelden publiekshistorici zich al vroeg in de digitale omwenteling aangetrokken tot nieuwe media en online platformen. Digitale media bieden publiekshistorici een immens arsenaal aan nieuwe manieren om historische kennis te presenteren en om te interageren met het publiek. Vraag is of ze het potentieel van digitale media waarmaken en of ze zich bewust zijn van hun eigen online gedrag en de uitdagingen die een digitaal publiek met zich meebrengt.
Nieuwe gereedschap in de toolbox van de publiekshistoricus
Wat qua concept en uitwerking interessante en innoverende digitale publieksprojecten worden bevonden – zowel op internationale fora als binnen de bescheiden IPG-context – zijn in feite ‘hybride’ projecten met een scala aan digitale én analoge componenten die functioneel worden ingezet. De fundamentele vragen die de publiekshistoricus zich bij aanvang van een project stelt – Wat? Waarom? Met/voor wie? Hoe? – zijn vandaag niet anders dan twintig jaar geleden en in die zin is de toevoeging van digitale media in de toolbox van de publiekshistoricus irrelevant. Het uitgangspunt van publieksgeschiedenis – contact en dialoog met het publiek, en het ultieme doel – het verspreiden van en bouwen aan historisch denken, zijn evenmin veranderd.
Digitale publieksgeschiedenis is daarom in theorie noch in praktijk een subdiscipline en behoeft geen aparte benaming. De digitale evolutie zorgt er wel voor dat die basisuitgangspunten en -doelstellingen zich explicieter manifesteren, het technologisch ontwikkelingstraject dwingt tot nadenken over wat men wil bereiken en op welke manier. Een goede zaak.
Het internet als nieuwe arena voor geschiedenis
Digitale media zullen publiekshistorische projecten dan misschien niet fundamenteel veranderen, met het internet als nieuwe arena voor geschiedenis is de publiekshistoricus nog lang niet klaar. Een doorgeslagen taakverdeling en de digitale ongeletterdheid van historici in het algemeen resulteert voorlopig in de afwezigheid van historische narratieven online, in een kloof tussen bronnen en historische interpretatie en in betekenisvolle interacties met het publiek.
De historicus treft daar zelf schuld. Buiten de academie is hij het immers die aan het roer staat van verkokerde digitaliseringsprojecten of die kritiekloos meesurft op de politieke populariteit ervan. Binnen de academie houdt hij zich doof voor de behoefte aan historische context van een maatschappij die zich nu eenmaal grotendeels online manifesteert. Bovendien verzaakt hij aan de plicht zichzelf en de nieuwe generatie historici te wapenen met digitale kritiek. Zo zet de historicus niet alleen zichzelf buiten spel maar is hij tevens onvoorbereid om strategieën te formuleren die inspelen op nieuwe problemen die bijvoorbeeld de omgang met de enorme hoeveelheid digitaal materiaal met zich mee brengt.
Het potentieel van digitale media voor publieksgeschiedenis wordt onvoldoende waargemaakt. Misschien moeten we daarom toch maar hopen dat de digitale evoluties een omwenteling teweeg brengt.
Fien Danniau
Het uitgebreide artikel 'Public History in a Digital Context. Back to the Future or Back to Basics?' verscheen in het themanummer over Digitale Geschiedenis van het BMGN - Low Countries Review. Dit en de andere artikels zijn gratis te downloaden.